Ukrayna müharibəsinə ekoloji fəlakət də əlavə edilib. Dnepr çayı üzərində Ukrayna və Rusiya qüvvələrinin cənubundakı Xerson vilayətində bölücü xəttdə yerləşən “Kahovka” bəndi dünən səhər saatlarında partladılıb. Xerson başda olmaqla 80 irili-xırdalı yaşayış məntəqəsi daşqın təhlükəsi ilə oyandığı halda, 150 km şimalda yerləşən Zaporojye atom elektrik stansiyası da ciddi risklə üzləşib.
Dünən səhər saat 02.50 radələrində bir neçə partlayış səsi eşidildikdən sonra bəndin sularını saxlayan polad qapaqlar qopub. Nəzarətsiz axmağa başlayan suyun şiddəti ilə bəndin ara beton divarları da dağılıb, Dnepr çayının suları nəzarətdən çıxıb.
Ukrayna rusları ittiham edir
Tərəflər bəndin partladılmasında bir-birini günahlandırır. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski səhər saatlarında Ukrayna Milli Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını çağırıb. Təxminən 4 saat davam edən görüşdən sonra ilk açıqlamaları verən Zelenski, “Rusiyanın ilhaqı nə edirsə etsin, bizi torpaqlarımızı geri almaqdan çəkindirə bilməz. Onların Kahovka bəndinə qarşı təşkil etdikləri təxribat onların nə qədər qəddar hərəkətə hazır olduqlarını bir daha sübut edir. Milli Təhlükəsizlik Şurasının iclasında bənd sularından təsirlənəcək şəhər və qəsəbələrin boşaldılmasını müzakirə etdik. Nəzarətdən çıxan sular təxminən 80 yaşayış məntəqəsinə təsir göstərəcək. Daşqınlarla yanaşı, Xerson və Zaporojye vilayətlərində içməli su qıtlığı yaranacaq. Əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsini də müzakirə etdik. Ukraynadakı bütün qurum və təşkilatlar rusların törətdiyi ekoloji fəlakətlə mübarizədə iştirak edəcək”. Ukrayna Energetika Nazirliyi bəndin uçması ilə təxminən 150 ton maşın neftinin Dnepr çayına qarışdığını açıqlayıb.
class=”medianet-inline-adv”>
RUSİYA UKRAYNANI QƏBUL EDİR
Kremlin sözçüsü Dmitriy Peskov, hadisədən tək məsulun Kiyev rejimi olduğunu müdafiə edərək, “Ukrayna rəhbərliyinin bu təxribatı niyə etdiyi aydındır. Onlar Kahovka bəndini dağıtmaq və oradan Krım yarımadasını su ilə təmin edən kanalı sıradan çıxarmaq məqsədi güdürdülər. Onların ikinci məqsədlərinə gəlincə. Ukrayna ordusunun iki gün əvvəl bir neçə qoldan başlatdığı hücumlar nəticə vermədikdə, Kahovka bəndini partlatmaqla Ukrayna xalqının və dünyanın diqqətini bu hadisəyə cəlb etmək istəyirlər. Uğursuz hərbi əməliyyatları üçün müdafiə hazırlayıblar”, – deyə o bildirib.
class=”medianet-inline-adv”>
Məlumat qeydi: Uzunluğu 2290 km olan Avropanın üçüncü ən uzun çayı olan Dnepr Rusiyanın Valday dağlarından götürərək Ukrayna ərazisindən keçərək Qara dənizdən keçir.
EKOLOJİ FƏLAQƏ KƏND TƏSƏRRÜFATINI BÜYÜYƏCƏK
– İstanbulda Böyükçekmece gölündən az qala 20 dəfə böyük olan Kahovka bəndinin uçması bir deyil, bir neçə ciddi ekoloji problemlərə səbəb olacaq. Birincisi, onlarla yaşayış məntəqəsi ən azı bir həftə su altında qalacaq.
– Sular çəkildikcə quraqlıq yerini tutacaq. Ukraynanın cənub vilayətlərində on minlərlə kvadrat kilometr taxıl əkilmiş ərazilər suvarmadan məhrum olacaq. Kahovka bəndi Dnepr çayının sularını 15 metr qaldırdı, bütün Xerson və Zaporojye bölgəsini suvardı. Önümüzdəki yay aylarında taxıl məhsuldarlığına mənfi təsir göstərəcək.
class=”medianet-inline-adv”>
– 2014-cü ildə Rusiyanın ilhaq etdiyi Krım yarımadasında daha bir neqativ hal yaşanacaq. Kahovka bəndi boş olduğu üçün buradan Krıma uzanan kanal ya boş qalacaq, ya da çox az su verəcək. Krımda üzüm bağları bu il qurumaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər.
Bənd qəzası nəticəsində Dnepr çayında 80 yaşayış məntəqəsinin su altında qalacağı gözlənilir. Minlərlə insan təxliyə edilməlidir.
RİSK DÜŞÜNDƏN NÜVƏ stansiya
– Uçmuş su bəndi minlərlə kilometr ərazini su basmaqla yanaşı, Zaporojye atom elektrik stansiyasını da təhlükə altına qoyur. 6 saylı Elektrik Stansiyasının reaktorunun soyudulması üçün lazım olan su bu bənddən verilirdi. Kahovka bənd divarının uçmasından iki saat sonra aparılan ölçmələrdə suyun səviyyəsinin 16 metr olduğu müəyyən edilib. Suyun səviyyəsi 12 metrdən aşağı düşəndə elektrik stansiyasına su axını kəsiləcək.
class=”medianet-inline-adv”>
– Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin direktoru Rafael Qrossi “Vəziyyət ağırdır, lakin AES üçün hələlik kritik vəziyyət yoxdur. Dnepr çayından reaktorları soyudan suyun axını kəsilərsə, elektrik stansiyasının öz su anbarları var. Reaktorlar istehsaldan çıxdığından bu gölməçələrdəki su hələlik onları soyutmağa kifayət edəcək”.
– Rusiyanın nəzarətində olan Zaporojye elektrik stansiyası müharibə səbəbindən 5 faiz gücü ilə işləyir. Buna baxmayaraq, uran yanacağının soyudulması lazımdır. Soyuducu su Kahovka bəndindən verilirdi. Elektrik stansiyasının Kahovkadan suyun kəsiləcəyi təqdirdə iki ehtiyat gölməçəsi var. Bu suyun soyumağa bir neçə ay kifayət edə biləcəyi deyilir. Su olmasa, reaktor gövdəsi əriməyə başlayacaq və Yaponiyadakı Fukusima elektrik stansiyası kimi radioaktiv fəlakət baş verə bilər.
class=”medianet-inline-adv”>
QƏRBDƏN ‘MÜHARİBƏ CİNAYƏTİ’
Qərbdən, xüsusən NATO-dan Kahovka bəndinin dağıdılmasında Rusiyanı günahlandıran sərt reaksiyalar oldu.
– NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq: Bəndin dağıdılması minlərlə mülki vətəndaşı risk altına qoyur və ətraf mühitə ciddi ziyan vurur. Bu, Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibənin vəhşiliyini bir daha ortaya qoyan qəddar hərəkətdir.
– Avropa Şurasının prezidenti Çarlz Mişel: Hücumdan şoka düşdüm. Mülki infrastrukturun dağıdılması açıq-aydın müharibə cinayətidir və biz Rusiya və onun filiallarını hesaba çəkəcəyik.
– Aİ Ali Nümayəndəsi Josep Borrell: Aİ bu hücumu ən sərt şəkildə pisləyir. Rusiya vəhşiliyinin yeni ölçüsü olan bu hücum beynəlxalq hüququn pozulmasını təşkil edə bilər.
– AB Komissiyası: Putin aclıqdan və enerjidən silah kimi istifadə etməkdən çəkinmir. Aİ bu cür mühüm infrastruktura insan və ətraf mühitə təsir edən bu dəhşətli və barbar hücumu qətiyyətlə pisləyir.
– Almaniya kansleri Olaf Scholz: Bu, yeni bir ölçüyə malik olan bir şeydir, eyni zamanda Ukraynada gördüyümüz bir çox cinayətlərlə üst-üstə düşür, rus əsgərləri tərəfindən hər zaman mülki əhalini və infrastrukturu hədəf alan müharibə metodunun bir hissəsidir.
– Britaniyanın xarici işlər naziri Ceyms Ağıllı: İyrənc bir hərəkət. Yalnız mülki infrastruktura qəsdən hücum etmək müharibə cinayətidir. Böyük Britaniya Ukraynaya və bu fəlakətdən zərər çəkənlərə dəstək verməyə hazırdır.
