“Həmin gün mənim ad günüm idi. Yanacaqdoldurma məntəqəsində şəxsi avtomobilimə talonla verilən sonuncu 20 litr benzini vurduqdan sonra mühərriki işə salmaq istəyirdim ki, tanımadığım bir maşın yanımda saxladı. Maşından düşən cüssəli, hindürboylu, təxminən 35-40 yaşlarında bir kişi mənə yaxınlaşaraq dedi:
– Bizə benzin lazımdır. Nə qədər istəsən pul verəcəyik.
Mən onun gödəkçəsinin altında silah olduğunu gördüm. Bir neçə saniyədən sonra maşından ikinci adam da düşdü. Həmin anda çaşqınlıq içərisində olsam da, onu tanıdım. Bu, hər gün televizorda gördüyüm Çauşesku idi. O, bir az əsəbi, bir az da qəzəbli səslə üzünü mənə tutdu:
– Yox, bizə benzin lazım deyil. Biz sənin maşınında gedəcəyik.
Özümü itirdiyimdən yerə yıxıldım. Amma ani bir məqamda çıxış yolunun ancaq qaçmaqda olduğunu düşündüm. Cəld hərəkətlə qalxıb artıq mühərriki işlək vəziyyətdə olan maşınıma əyləşdim. Həmin hündürboylu adamı itələyərək yanacaqdoldurma məntəqəsindən sürətlə uzaqlaşdım. Onlar mənim arxamca düşdülər. Avtomobilimin texniki imkanları imkan vermirdi ki, mən onlardan uzaqlaşım. Cəmisi iki kilometrdən sonra maşını saxlamağa məcbur oldum. Onlar üç nəfər idilər. Çauşesku, həyat yoldaşı Yelena və həmin hündürboylu adam, mühafizəçi.
Çauşesku qabaq oturacaqda əyləşdi, mühafizəçi və Yelena isə arxada. Maşını sürətələ idarə etməyimi tələb etdilər. Bu tələbi yerinə yetirmək isə mənim maşınım üçün mümkünsüz idi. Bunu başa salmaq istəyəndə mühafizəçi arxadan məni vurdu. Mən maşından düşüb qaçmaq haqqında da düşünürdüm. Amma onların hər üçündə silah var idi. Çauçesku əli ilə mənim ayağımdan basırdı ki, sürəti artırım. Yelena isə arxadan qışqırırdı. Özümdən asılı olmayaraq məni ağlamaq tutmuşdu. Xahiş edirdim ki, məmi öldürməsinlər. Yelena isə deyirdi, dediyimizi etsən, sağ qalacaqsan.
Biz Tırqovişta şəhərinə doğru irəliləyirdik. Şəhərə çatanda Çauşesku əmr etdi ki, partiya komitəsinin inzibati binasına gedək. Ora yaxınlaşanda binanın qarşısında yüzlərlə insan var idi. Mühafizəçi dedi ki, buradan başqa bir maşın tapmaq olar. Düşüb getdi. Elə həmin anda bir neçə nəfər maşına yaxınlaşdı. Çauşeskunu və Yelenanı görüb qışqırmağa başladılar. Yelena əmr etdi ki, tez həmin yerdən uzaqlaşaq. Mən yoluma davam etməyə başladım. Artıq mühafizəçi bizimlə deyildi.
Maşındakı radioda isə tez-tez tiranların qaçması haqqında xəbərlər səsləndirilirdi. Bu xəbərlər mənim “sərnişin”lərimi hədsiz qıcıqlandırırdı. Çauşesku əmr etdi ki, qarşıda Mərkəzi Komitəyə məxsus olan istirahət evləri var, ora sürüm. Həmin yerə çatdıq. Çauşesku evlərin birinə getdi. Ancaq elə bir neçə saniyədən sonra geri döndü. Arxasınca isə orta yaşlı bir qadın qışqırırdı: “Rədd olun!”
Yenidən irəliləməyə başladıq. Çauşesku ağlayırdı. Onun necə qorxduğu açıq-aşkar hiss olunurdu. Bu mənzərə mənim heç vaxt yadımdan çıxmayacaq. Tez-tez, “biz indi nə edək”,- deyə az qala özünü döyürdü. Yelena maşını meşəyə sürməyi əmr etdi.
Bu arada Çauşesku üst geyimlərini soyunmağa başladı və ağlaya-ağlaya dedi: “Mən daha getmək istəmirəm. Bizi heç yerdə qəbul etmək istəmirlər. Bütün bunların günahı səndədir, Yelena, sən məni bu vəziyyətə gətirdin…”
Qarşıda bitki mühafizəsi idarəsi var idi. Məni bu idarədə tanıyırdılar. İdarənin böyük ərazisi var idi. Çauşesku dedi ki, ora sürüm. Giriş darvasasının yanında Yelena içəridə vəziyyətin necə olduğunu öyrənmək üçün məni ora yolladı. İçəri keçdim. Bir neçə nəfər idarənin mühafizə otağında televizora baxırdı. Mənim boyun nayihəmdə qan izlərini görəndə səbəbini soruşdular. Dedim ki, Çauşesku və Yelena maşınımda əyləşiblər. Qəh-qəhə çəkib dedidlər ki, mən dəli olmuşam. Nə qədər çalışdım, inandıra bilmədim. Nəhayət, onlardan daha yaxından tanıdığım birinə dedim ki, get maşına bax. Onlar hamısı gedib maşına yaxınlaşdılar və elə dərhal da hər ikisini maşından çıxardılar, əl-qollarını bağlayıb içəri apardılar. Mən isə sürətlə geri qayıtmağa başladım.
Bu “möhtəşəm” ad günü sürprizindən sonra evimə tələsirdim. Elə həmin gün bildim ki, Çauşesku və Yelenanı hərbçilərə təhvil veriblər…”
Bu sıravi rumıniyalı Nikolay Petrişorun yaddaşından heç vaxt silinməyən xatirələridir. Çauşeçkunun isə 24 illik hakimiyyətinin son 2 saatıdır.
Çauşesku 26 yanvar 1918-ci ildə Skorniçeşti kəndində yoxsul kəndli ailəsində anadan olub.10 uşaqlı ailə olduqca kasıb yaşayıb. Çauşesku ibtidai təhsil aldıqdan sonra Buxarestdə çəkməçiliyi öyrənməyə başlayıb. Artıq 15 yaşında kiçik bir çəkməçi dükanında işləyərək maddi tələbatlarını ödəyə biləcək qədər pul qazana bilib.
Gənc yaşlarından siyasətə maraq göstərən Çauçesku 1932-ci ildə gizli fəaliyyət göstərən kommunist gənclər hərəkatına qoşulub. 1936-cı ildə Kommunist Partiyasına üzv olub. Siyasi fəaliyyətinə görə o, iki il həbsxana həyatı yaşayıb və gələcəkdə bu onun siyasi karyerasında böyük rol oynayıb.
1947-ci ildə Rumıniyada kommunistlər hakimiyyətə sahib olduqdan sonra Çauşeskunun karyerasında sürətli yuksəliş dövrü başlayıb. O, əvvəl kənd təsərrüfatı naziri, ardınca isə silahlı qüvvələr nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 1952-ci ildə Mərkəzi Komitəyə, iki ildən sonra isə Rumıniya Kommunist Partiyasının Siyasi Bürosuna üzv olub. 1965-ci ilin mart ayında, baş katib Georgiu-Dejanın ölümündən sonra Çauşesku Rumıniya Kommunist Partiyasının birinci katibi olub. 1974-cü ildə konstitusiyanı dəyişmək qərarına gəlib və ölkədə prezident vəzifəsini təsis edib və ölkəyə prezident kimi rəhbərlik etməyə başlayıb. Beləliklə, Çauşesku 1965-ci ildən 1989-cu ilə, edam olunana qədər Rumıniyanın mütləq hökmdarı olub.
Çauşesku özünü uzaqgörən siyasətçi adlandırıb. Amma o, bu uzqagörənliyində günü-gündən mütiləşdirdiyi xalqının bir gün səbr kasasının daşacağını nəzərə almayıb. Və 1989-cu il Mərkəzi və Şərqi Avropada bir-birinin adrınca kommunist rejimlərinin devrildiyi bir dövrdə, Şərqi Almaniya, Polşa, Çexiya, Macarıstan, Bolqarıstan kimi ölkələrdə rejimin qansız devrildiyi bir vaxtda Rumıniyada hakimiyyətin dəyişməsi mindən artıq insanın qanı bahasına başa gəlib.
Bütün dövlət və hökumət postlarını öz ailəsinə və ən yaxın saydığı adamlara həvalə edən Çauşesku öz “əbədi”liyini təmin etmək üçün bütün vasitələrə əl atıb.
Qanlı diktator kimi tarixdə qalan Çauşesku ağlasığmaz dəbdəbəli həyat sürüb. Sıravi rumınyalının ictimai nəqliyyatdan istifadə etmək üçün pul tapmadığı bir vaxtda Çauşeskunun iti xüsusi limuzində gəzib.
Rumınyalıların iş günü səhər saat 4-5-də başladığı və axşam saat 7-8-də bitdiyi bir vaxtda Çauşesku və xanımı Yelena öz rahatlıqlarını qızıl vannalarda tapıblar.
Ərzaq qıtlığı, piştaxtaların boş olduğu bir dövrdə prezident ailəsi saxladıqları ev heyvanlarına milyonlarla pul xərcləyiblər.
Prezidentin göstərişi ilə ölkədə elektrik enerjisinin verilməsinə məhdudiyyətlər qoyulub. Sıravi vətəndaşlar gün ərzində yalnız 2-3 saat enerjidən istifadə ediblər. Gecələr isə ümumiyyətlə işığın olmasından söhbət gedə bilməzdi. Hər ailə yalnız bir elektrik lampasından isitfadə etmək hüququna malik olub. Əks halda ciddi cəza növləri tətbiq edilib. Ailə üzvlərinə məxsus olan villalar, iqamətgahlar, bağ evləri isə bütün sutka ərzində gözqamaşdıran işıqları ilə diqqəti cəlb edib.
Prezidentin qızıla olan ehtirası o qədər güclü olub ki, onun iqamətgahında bir çox əşyalar, hətta divar üzərində bəzi işləmələr təmiz qızıldan hazırlanıb.
Prezident xanımının qarderobundakı xəz geyimlərinin qiyməti milyonlarla ölçülüb.
Öz mükafatlarının sayına görə isə Çauşeskunu yalnız Leonid Brejnevlə müqayisə etmək olar. Dəfələrlə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adını alan Çauşesku dost xalqların da bir çox mükafatlarını əldə edib. Bu isə həmin ərəfəyə təsadüf edib ki, Rumıniyada ildə on beş min adam acından ölürmüş.
Təbii ki, mövcud siyasi durumda, sosialist düşərgəsində və Şərqi Avropada baş verən dəyişikliklər və Çauşesku diktatorluğunun son həddə çatdığı bir vaxtda kommunist rejiminin Rumıniyada devrilməsi də qaçılmaz idi.
1989-cu ilin dekabrında ölkədə narazılıqlar baş qaldıranda, Transilvaniyada rejimə qarşı xalq kütlələrinin ayağa qalxması daha cüclü şəkildə ifadə olunub. Özünə güvənən Çauşesku dekabrın 17-də regionun şəhərlərinin birində, Timişoarada nümayişçilərin güllələnməsinə qərar verib. Bu qərardan qəzəblənən və diktatorun amansızlığından cana doyan xalq səhərisi gün Rumıniyanın bütün şəhərlərində, ilk növbədə də Buxarestdə ayağa qalxıb.
Xalqın etirazının qarşısını almaq mümkün olmayıb. Ordu xalqın tərəfinə keçib. Çauşesku xanımı ilə qaçmaq istəsə də, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi ələ keçib.Dekabrın 25-də Tırqovişta şəhərindəki hərbi qarnizonda keçirilən fövqəladə və açıq məhkəmədə ittiham olunduğu cinayət əməllərinə görə Çauşesku və xanımı ölüm cəzasına məhkum ediliblər. Qərarın çıxarılmasından bir saat sonra Çauşesku və həyat yoldaşı Yelena qarnizonun stadionunda güllələniblər. Meyitlər bir neçə gün stadionda qaldıqdan sonra Buxarestdə dəfn edilib.
İlham Cəmiloğlu, Musavat.com
