Reportyor
  • Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou
Reportyor
  • Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Reportyor
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Əsas səhifə Araşdırma

Nizami Gəncəvi harada anadan olub?

2021-01-16
in Araşdırma
0
Nizami Gəncəvi harada anadan olub?
0
Paylaşılıb
104
Oxunub
Facebook-da paylaş"Twitter"-də paylaş

Bənzər Yazılar

Prezident Azərbaycan qadınlarını təbrik etdi

Bahar Muradovanın şübhəli tenderləri – Yeni yaranmış şirkətlə 200 minlik müqavilə

Xalq meyvə-tərəvəz ala bilirmi: bazarlarda bahalaşma – Foto

Zaur Əliyev, dosent
Dünya şöhrətli Nizami Gəncəvinin harada anadan olması barədə bir çox müzakirələr aparılır. Dünya elminə və poeziyasına əvəzolunmaz töhfələr verən Nizami Gəncəvinin guya Qaxın Qum, İran alimlərinin iddiasına görə isə İranın Qum şəhərində anadan olması barədə fikirlər səslənir.
Bunu iddia edənlər də Hacı Lütf Əli bəy “Ataşkadah” bioqrafik əsərinə istinad edirlər. Nizami Gəncəvinin Qum şəhərində anadan olmasını iddia edən Hacı Lütf Əli bəy “İsgəndərnamə” əsərinin ikinci hissəsi olan “İqbalnamədə” şairin
Gəncə dənizində olsam da pünhan,
Yerim Qum şəhridir, yurdum Qohestan.
Təfrişdə Ta adlı bir kənd dayanıb,
Nizami ad-sanı ordan qazanıb! – misrasını əlində əsas tutaraq dahi şairin Gəncədə anadan olmamasını yazır.
Bundan sonra da bu informasiyadan çıxış edərək XVIII əsrdən başlayaraq dünya şərqşünaslığı ilə yaxşı tanış olan insanlar İranı Nizaminin vətəni hesab etməyə başladılar. Lakin kimsə bu misranın orjinalını və doğurdanmı Nizami Gəncəvinin əsərində belə bir sitatın olmasının ardınca düşmədən onu fars və İran şairi hesab etməyə başlayıblar.
Birincisi, coğrafiyaya nəzər salsaq görərik ki, İran ərazisində Qohestan deyilən bir yer yoxdur. İkincisi isə Qum Nizami Gəncəvinin şəhər adlandırdığı kriteriyalara uyğun gəlmir. O zaman Qum balaca bir kənd idi və onun böyük şəhər olması mümkün deyildi. Qaxın Qum kəndi də o illərdə elə böyük bir yer deyildi və şəhər kimi onun barəsində heç bir məlumat yoxdur. Bunun üçün alim olmaq lazım deyil, eləcə coğrafi yerlər haqqında google.az-da axtarış aparmaq kifayət edər ki, məlumat əldə edə biləsiniz.
Uzun illər Nizami Gəncəvinin İran şairi olması bir çox şərqşünas alimlərin əsərində qeyd edilməyə başladı. Bu alimlər ən etibarlı mənbə olan Nizaminin orta əsr bioqraflarının hamısı, xüsusilə Aufi Sədidəddin (XIII əsr), Dövlətşah Səmərqəndi (XV əsr) və s.) şairin doğulduğu şəhər kimi, onun bütün ömrü boyu yaşadığı və vəfat etdiyi Gəncə şəhərində anadan olub fikirlərini görməzdən gəldilər. Bu anlaşımazlıq uzun zaman çəkəcək idi ki, XX əsrin birinci yarısında məşhur rus şərqşünası akademik Y.E.Bertels mövzunu araşdırmaq qərarına gəlməsəydi. Məhz o, Nizami Gəncəvinin bütün əsərlərini, xüsusilə “İsgəndərnamə” əsərini ciddi-ciddi tədqiq edib, sübut etdi ki, Hacı Lütf Əli bəyin iddia etdiyi kimi yuxarıda qeyd etdiyim “Qum şəhərindəm adlı” sətirlər Nizaminin həmin əsərinin digər əlyazmalarda, o cümlədən erkən köçürülən versiyalarında yoxdur, yəni bu sətirlər şairin “İskəndərnamə” əsərinə ideoloji motivlərdən irəli gələrək təəssübkeş İran mirzələri tərəfindən əlavə olunub və açıq-aşkar saxtalaşdırmadır.
Akademik öz tədqiqat əsərində yazır: “Nizaminin ən qədim əlyazmalarında, 763-cü (1360-cı il) il tarixli hicriyə aid Parisdəki Milli Kitabxanda olan əlyazmalarında bu sətir də yoxdur”.
Onun ardınca akademik Y.Kraçkovski, akademik A.E.Krımski, Azərbaycan alimləri H.Arazlı, C.Heyət, R.Əliyev və başqaları “İsgəndərnamə” əsərinin orjinallarını tədqiq edərək dahi şairin Azərbaycanın Gəncə şəhərində anadan olmasını sübut etdilər. Lakin həmin illər sovet elmi dünya miqyasına tam çıxmamışdı və II Dünya müharibəsinin başlaması, Qərb alimlərinin akademik Y.E.Bertelsin əsərlərinə çıxışı olmaması bu sübutun onlara çatmamasına səbəb yaratdığı üçün onlar Nizamini İran şairi kimi qələmə verməkdə davam etdilər. Lakin elmdə vicdanlı alimlər də var, İranda Nizami Gəncəvinin əsərlərinin üzünü köçürən zaman qəsdən saxtakarlıq edən və onun İranda anadan olmasını “təsdiqləyən” şəxslərdən fərqli olaraq əsl elmi tədqiqat aparan İran ədəbiyyatşünaslarından V.Dəstgerdi haqlı olaraq Nizaminin Qumda anadan olmadığını, “İsgəndərnamə” əsərinin üzünün köçürülməsi zamanı Qumda anadan olması barədə fikirlərin sonradan mirzələr tərəfindən salındığını iddia edir. Nizaminin ilk tədqiqatçısı V.Dəstgerdi göstərir ki, şairin əvvəlki nüsxələrində Qumla əlaqəli beyt olmayıb.
Nizaminin Qaxın Qum şəhəri ilə bağlı versiyalara gəldikdə isə şairin yubileyi ərəfəsində görkəmli şərqşünaslar R.Əliyev və A.Sarovlu Azərbaycan höküməti tərəfindən Qax rayonu Qum kəndinə məsələyə aydınlıq gətirmək üçün ezam olunurlar. Qayıdıb gəldikdən sonra onlardan hesabat tələb edəndə cavab bu olub ki, Qum kəndi kiçik bir kənddir və guya Nizaminin “Qum şəhərində” anadan olması barədə “böyük şəhər Qum” bura ola bilməz.
Nizami Gəncəvi özü “Sirlər xəzinəsi” dastanının 179-cu səhifəsində konkret anadan olduğu yeri qeyd edir: “Mən Gəncədəyəm, indi İraq məndən uzaqdadır”
“Qum şəhəri Qəhrestanı” məhəlləsinə gəldikdə isə bu onun əsərlərinin sürətini köçürən şəxslərin artırmalarıdır. Çünki, Nizami əsərlərinin ojrinal nüsxələrndə belə bir şey yoxdur. Konkret olaraq qeyd edək ki, Nizami əsərlərinin XVI əsrdə və sonralar köçürülmüş nüsxələrində “İsgəndərnamə”nin “İqbalnamə” hissəsinin bir yerində şair Gəncədən danışan zaman fikir yarımçıq kəsilərək Qumla bağlı dörd misra qəsdən artırılıb.
PaylaşTweetYollaYollaPaylaşQR oxut
Bizim Video
Əvvəlki yazı

Ərdoğan: "Türkiyə bundan sonra da Azərbaycana dəstək verəcək"

Sonrakı yazı

Vazgen Manukyan "Ermənistan ordusunun bərpasına azı 2-3 il lazımdır"

Sonrakı yazı
Vazgen Manukyan “Ermənistan ordusunun bərpasına azı 2-3 il lazımdır”

Vazgen Manukyan "Ermənistan ordusunun bərpasına azı 2-3 il lazımdır"

Ordusu olmayan ölkələr: Onları kim və necə qoruyur? (SİYAHI)

Ordusu olmayan ölkələr: Onları kim və necə qoruyur? (SİYAHI)

“Ermənilər bu heykəlləri bizə pulla satıblar” – Prezident

"Ermənilər bu heykəlləri bizə pulla satıblar” - Prezident

Discussion about this post

Bizə Qoşulun

  • 21.1k Üzvs
  • 11.9k Abunəs
  • 1.2k Abunəs

Son Xəbərlər

Zakir Fərəcova məxsus olduğu iddia edilən restoran karantin qaydalarını pozdu

Zakir Fərəcova məxsus olduğu iddia edilən restoran karantin qaydalarını pozdu

2021-03-06
“Fatimə başıma oyun açıb” – Aslan

“Fatimə başıma oyun açıb” – Aslan

2021-03-06
Mübariz Mənsimov: “Satqınları və xəyanətkarları Allaha tapşırıram”

Mübariz Mənsimov: “Satqınları və xəyanətkarları Allaha tapşırıram”

2021-03-06
Dövlət Dəniz Agentliyindən xəbərdarlıq: Külək və dalğa…

Dövlət Dəniz Agentliyindən xəbərdarlıq: Külək və dalğa…

2021-03-06
Bakıda fəhlə faciəvi şəkildə öldü

Bakıda fəhlə faciəvi şəkildə öldü

2021-03-06
Azərbaycanda daha 353 nəfər yoluxdu – Günün statistikası

Azərbaycanda daha 353 nəfər yoluxdu – Günün statistikası

2021-03-06
Bakıda bu kafe və restoranlarda nöqsanlar aşkarlandı (SİYAHI)

Bakıda bu kafe və restoranlarda nöqsanlar aşkarlandı (SİYAHI)

2021-03-06
Heydər Əliyev Sarayına yeni mətbuat katibi təyin olundu (FOTO)

Heydər Əliyev Sarayına yeni mətbuat katibi təyin olundu (FOTO)

2021-03-06
Sülhməramlılar erməni qızlara çiçək payladı – Foto

Sülhməramlılar erməni qızlara çiçək payladı – Foto

2021-03-06
Ya Azərbaycan Ordusu girəcək, ya da… – Ovannisyan

Ya Azərbaycan Ordusu girəcək, ya da… – Ovannisyan

2021-03-06
Təhsil İşçilərinin Peşəkar İnkişafı İnstitutuna ittiham

Təhsil İşçilərinin Peşəkar İnkişafı İnstitutuna ittiham

2021-03-06
Minanın rəqsinə tənqidlər yağdı

Minanın rəqsinə tənqidlər yağdı

2021-03-06
Bakıda evlərin qiyməti kəllə-çarxa qalxıb

Bakıda evlərin qiyməti kəllə-çarxa qalxıb

2021-03-06
İlham Əliyevdən yeni fərman

İlham Əliyevdən yeni fərman

2021-03-06
Polis Bakıda əməliyyat keçirdi – saxlanılanlar var

Polis Bakıda əməliyyat keçirdi – saxlanılanlar var

2021-03-06
Mövlud Çavuşoğlu: “Azərbaycan, Türkiyə və Türkmənistanın üçtərəfli zirvə görüşü olacaq”

Mövlud Çavuşoğlu: “Azərbaycan, Türkiyə və Türkmənistanın üçtərəfli zirvə görüşü olacaq”

2021-03-06
Rusiyada koronavirusdan bir gündə 441 nəfər öldü

Rusiyada koronavirusdan bir gündə 441 nəfər öldü

2021-03-06
Sabah hava necə olacaq?

Sabah hava necə olacaq?

2021-03-06
İcra hakimiyyətindəki əməliyyatın təfərrüatı – Daha kimlər həbs oluna bilər?

İcra hakimiyyətindəki əməliyyatın təfərrüatı – Daha kimlər həbs oluna bilər?

2021-03-06
Azərbaycanda 3 QHT rəhbəri “Şöhrət” ordeni ilə təltif olundu

Azərbaycanda 3 QHT rəhbəri “Şöhrət” ordeni ilə təltif olundu

2021-03-06

Seçmə

  • Bütün
  • SEÇMƏ
Sülhməramlılar erməni qızlara çiçək payladı – Foto
SEÇMƏ

Sülhməramlılar erməni qızlara çiçək payladı – Foto

2021-03-06
Prezident Administrasiyasının 2 şöbə müdiri vəzifəsini itirdi
SEÇMƏ

Prezident Administrasiyasının 2 şöbə müdiri vəzifəsini itirdi

2021-03-05
“Deyilənləri dərk etmək, fikrini çatdırmaq iqtidarında deyil” – Elmar Vəliyevə nə olub?
SEÇMƏ

“Deyilənləri dərk etmək, fikrini çatdırmaq iqtidarında deyil” – Elmar Vəliyevə nə olub?

2021-03-05
Bahar Muradova YAP Qadınlar Şurasının sədri oldu
SEÇMƏ

Bahar Muradova YAP Qadınlar Şurasının sədri oldu

2021-03-05
Vasif Talıbov qurultaya maskasız gəldi – Foto
Banner

Vasif Talıbov qurultaya maskasız gəldi – Foto

2021-03-05
Bahar Muradovanın şübhəli tenderləri – Yeni yaranmış şirkətlə 200 minlik müqavilə
Araşdırma

Bahar Muradovanın şübhəli tenderləri – Yeni yaranmış şirkətlə 200 minlik müqavilə

2021-03-05
Reportyor

Baş redaktor: Arifə Əliyeva Vahid qızı
Reportyor.info saytının redaksiyası ilə əlaqə:
Telefon - (99477) 399-55-66

Votsap - (99455) 3490491

Email - reportyor.info@gmail.com

Follow Us

Kateqoriyalar

  • Araşdırma
  • Banner
  • Cəmiyyət
  • Dünya
  • Gündəm
  • İdman
  • Idman
  • Köşə
  • Kriminal
  • Manşet
  • Rəsmi
  • SEÇMƏ
  • Siyasət
  • Sosial
  • Şou
  • Təhsil
  • Uncategorized
  • Əyalət

Son əlavələr

Zakir Fərəcova məxsus olduğu iddia edilən restoran karantin qaydalarını pozdu

Zakir Fərəcova məxsus olduğu iddia edilən restoran karantin qaydalarını pozdu

2021-03-06
“Fatimə başıma oyun açıb” – Aslan

“Fatimə başıma oyun açıb” – Aslan

2021-03-06
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

© 2020 Qurdqanli Design.

© 2020 Qurdqanli Design.