• Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou
Reportyor
Çərşənbə, 24 Fevral 2021
  • Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Reportyor
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Əsas səhifə Sosial

MONOPOLİYA KİÇİK TİCARƏTİ “UDUR” – Minlərlə xırda mağaza sıradan çıxarılır

2018-04-04
in Sosial
0
MONOPOLİYA KİÇİK TİCARƏTİ “UDUR” – Minlərlə xırda mağaza sıradan çıxarılır
0
Paylaşılıb
16
Oxunub
Facebook-da paylaş"Twitter"-də paylaş

Sovet ideologiyası kapitalist iqtisadiyyatının ən böyük çatışmazlıqlarından biri olaraq, təmərküzləşməni göstərərdi. İqtisadiyyatımızın indiki durumuna baxanda, təmərküzləşmənin kasıb və orta təbəqənin məhvinə səbəb olduğunu bildirən sosializm və kommunizm qurucularının hardasa haqlı olduqları ilə razılaşmamaq olmur.

Bənzər Yazılar

“Azərişıq” xalqın işığını kəsir – Şikayət

Bakıda 12 nəfər yıxılaraq xəsarətlər alıb

Canımızı vermişik ki, kresloda otursunlar? – Gəncə xəstəxanasında qazilərə laqeydlik…

Doğrudan da, müxtəlif sahələrdə yaranan iri şirkətlər xırda və orta təbəqəyə aid iş adamlarını rəqabətdən kənarda qoyaraq, məhv edir. Klassik anlamda bu proses xırda və orta miqyaslı bazar iştirakçılarının bazardan çıxması, yaxud da iri şirkətlərlə birləşməsi deməkdir. Lakin Azərbaycan iqtisadiyyatı kimi analoqu olmayan bir mühitdə söhbət birləşmədən yox, yalnız zəifin məhv olub sıradan çıxmasından gedə bilər. Çünki burada ilkin kapitalı qaranlıq yollarla formalaşan iri firmaların əksəriyyətinin arxasında hansısa yüksək ranqlı məmur və onun ətrafı durur. Onlarınsa orta və kiçik biznesin maraqlarını nəzərə alması, hansısa kompromisə getməsi qeyri-mümkündür. Özü də bu proses istehsal sahəsində baş versə, bunu hardasa anlayışla qarşılamaq olar, kasıb-kusubun bir təhər dolanışıq tapmağa çalışdığı ticarət sektorundakı təmərküzləşmə isə birbaşa əhalinin sosial durumuna vurulan zərbədir və buna haqq qazandırmaq mümkünsüzdür.

Nədən oliqarxlar istehsalata yox, ticarətə pul yatırırlar…

Bu gün normal iqtisadi sistemə malik olan ölkələrdə ayrı-ayrı istehsal, yüksək texnologiyalar və digər mütərəqqi sahələr üzrə yeni şirkətlərin yaradılmasını müşahidə ediriksə, Azərbaycanda ən çox nəzərə çarpan, yağışdan sonra çıxan göbələklər kimi, müxtəlif adlarla yeni ticarət mərkəzləri, “moll”lar və supermarketlərin açılması və şəbəkələrini günü-gündən genişləndirmələridir. Əlbəttə ki, rahatlıq və müasirlik baxımından bu şəbəkələr alıcılar üçün əlverişli sayıla bilər. Lakin əhalinin məşğulluğu, eləcə də kiçik və orta biznesin maraqları baxımından olduqca təhlükəli və ziyanlı görünür. Ona görə ki, istənilən ərazidə fəliyyət göstərən hər yeni supermarket onlarla və hətta yüzlərlə kiçik və orta ölçülü ərzaq, təsərrüfat malları və digər mağazaları sıradan çıxarır, məhv edir. Sanki harada yeni supermarket “lövbər salırsa” oraya bir “bomba düşür”, ətrafdakı kiçik və orta həcmli mağazalar bir-bir sıradan çıxır və bağlanır. Özü də buna səbəb heç də ucuz qiymətlər deyil, əksinə, iri ticarət şəbəkələri olduqca hiyləgər mexanizmlərdən istifadə edərək, qiymət sarıdan manipulyasiyalara yol verirlər. Nəticədə bir neçə maldan ibarət bazarlığı hansısa məhəllə dükanından etsəniz, görəcəksiniz ki, cəm şəklində qiymət baxımından supermarketdəki alış-verişdən elə bir ciddi fərqi yoxdur.

Ancaq alıcılar ayrı-ayrılıqda ərzaq, təsərrüfat malları, şirniyyat və s. dükanlara girib bazarlıq etməkdənsə, bir iri mağazadan “yükünü bitirməyə” üstünlük verir və bu psixoloji məqam da supermarketlərin xeyrinədir. Müxtəlif kampaniyalar və bonus kartları isə çox vaxt insanları əslində onlara lazım olmayan şeyləri almağa şirnikləndirir. Nəticədə alıcı və xırda bizneslə məşğul olanlar kasıblaşır, oliqarxlarınsa varının üstünə var gəlir. Onlar da öz növbəsində yaradıcılıq və zəhmət tələb edən istehsalat sahəsini yox, ticarəti seçməklə tez və asan ərsəyə gələn qazanc dalıyca qaçırlar, ölkə iqtisadiyyatı və əhalinin sosial vəziyyəti isə veclərinə də deyil…

İri şəbəkələrin iqtisadiyyata ziyanı xeyrindən çoxdur…

Məsələnin digər tərəfi isə bu iri ticarət şəbəkələrinin ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatına hansı dərəcədə xeyir, yaxud ziyan verməsidir – nəzər salsaq görərik ki, ziyanı xeyrindən çoxdur.

Məsələn, fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qalan, ancaq bundan öncə illərlə vergi qeydiyyatında olan və normal vergi ödəyən fiziki şəxslərin əksəriyyəti yeni açılan supermarketlərin ətrafındakı ərazilərdə fəaliyyət göstərib. Yəni ki, hər yeni iri ticarət mərkəzi onlarla, yüzlərlə vergi ödəyicisini sıradan çıxarır, onların büdcə ödənişlərinə son qoyur. Eyni zamanda, bu xırda və orta biznes obyektlərində satıcı, fəhlə, xidmətçi və digər peşə sahibləri çalışırdılar ki, onlar da işsiz qalır, DSMF və vergi ödənişlərini dayandırırlar. Nəticədə, həm büdcə müəyyən məbləğdə vəsaitdən məhrum olur, həm də hökumətin həll etməli olduğu, lakin çətinlik çəkdiyi işsizlik problemi daha da ağırlaşır.

Deyə bilərsiniz ki, iri şəbəkələr də insanları işlə təmin edir və vergi ödəyir. Ancaq təcrübə göstərir ki, həmin ərazidə işsiz qalan insanların sayı supermarketlərdə işlə təmin olunanların sayından xeyli çoxdur. Vergi ödənişinə gəldikdə isə, Fazil Məmmədovun vaxtından qoyulan “ənənə” mövcuddur ki, bu da həmin iri şəbəkələrin mərkəzləşdirilmiş şəkildə aylıq, yaxud illik birdəfəlik ödənişlərini nəzərdə tutur. Bu “haqq”ın həcmi isə şəbəkələrin arxasındakı adamın ranqından və nüfuzundan asılıdır – nüfuzu və əlaqələri nə qədər güclüdürsə, ödənişi də bir o qədər azdır. Hər birinizin bazarlıq etdiyi əksər supermarketlərin verdiyi çeklərə fikir versəniz görərsiniz ki, çoxlarında VÖEN göstərilməyib. Bu mexanizm isə qətiyyən vergi və maliyyə intizamına xidmət etmir. Eyni mənzərə bu şəbəkələrdə satılan malların keyfiyyəti sahəsində də müşahidə edilməkdədir. Məsələn, supermarketlərdə satılan ətin kefiyyəti məhəllələrdəki ət dükanlarındakından çox-çox geri qalır.

Supermarketlərin çoxu əti oliqarxlara məxsus iri fermalardan alır. Onlarda yetişdirilən heyvanlar bir növ tez ərsəyə gələn broyler xarakterlidir – yəni həm cinsi, həm də qidalandıqları yemin tərkibi fərqlidir. Bu da özünü ətin kefiyyəti və dadında göstərir.

Daha bir vacib məqam isə təhlükəsizlik məsələsidir. Rusiyanın Kemerovo şəhərində baş verən yanğın göstərdi ki, iri ticarət mərkəzləri insanların həyatı üçün ciddi təhlükə mənbəyidir. Hətta bütün yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət edilsə belə (bu da Azərbaycanda sual altında olan məsələdir – red.) iri şəbəkələrin ərazisinin böyük və qapalı olması, fiziki baxımdan insanların oranı yanğın zamanı tez və təhlükəsiz tərk etməsi olduqca müşkül görünür.

Əlbəttə ki, iri ticarət şəbəkələrinin mövcudluğu təkcə Azərbaycana xas olan mənzərə deyil. Əsasən bütün dünya ölkələrində buna rast gəlmək olar. Ancaq çətin ki, hansısa ölkədə onların sayı əhalinin sayına nisbətdə bu qədər çox ola və bu qədər sıx və bir-birinə yaxın ərazilərdə yerləşə. Ən azından hökumət hansısa yolla heç olmasa onların dislokasiyası məsələsində müəyyən məhdudiyyət qoya bilər ki, bu da həmin sahədəki kapitalın istehsalata və digər sahələrə yönəldilməsinə xidmət edər.

Ancaq heç kimə sirr olmayan məlum səbəblərdən hökumət bu məsələyə diqqət yetirmir və sözügedən sahədə nizam-intizam yaratmağa, böyük məbləğlərdəki kapitalın daha gərəkli sahələrə yönəldilməsində maraqlı görünmür.

Cəlal

PaylaşTweetYollaYollaPaylaşQR oxut
Bizim Video
Əvvəlki yazı

Əziz Orucovun səhhəti getdikcə pisləşir

Sonrakı yazı

“Sərdar Cəlaloğlu PA-dan ayda 10 min dollar alır”- QALMAQAL

Sonrakı yazı
“Sərdar Cəlaloğlu PA-dan ayda 10 min dollar alır”- QALMAQAL

“Sərdar Cəlaloğlu PA-dan ayda 10 min dollar alır”- QALMAQAL

Bu 3 məmur seçkidən sonra vəzifədən gedəcək- İDDİA

Bu 3 məmur seçkidən sonra vəzifədən gedəcək- İDDİA

Qənirə Paşayeva Aprel zəfəri şəhidlərinin ailələri ilə görüşüb- FOTOLAR

Qənirə Paşayeva Aprel zəfəri şəhidlərinin ailələri ilə görüşüb- FOTOLAR

Discussion about this post

Bizə Qoşulun

  • 21.1k Üzvs
  • 11.9k Abunəs
  • 1.2k Abunəs

Son Xəbərlər

Mübariz Mənsimovun işçiləri üsyan etdi: “Qul deyilik”

Mübariz Mənsimovun işçiləri üsyan etdi: “Qul deyilik”

2021-02-24
Sabah məktəblərdə dərs olacaq? – Nazirlikdən AÇIQLAMA

Sabah məktəblərdə dərs olacaq? – Nazirlikdən AÇIQLAMA

2021-02-24
“Müharibənin 3-cü günü Bakı-Ceyhanı “İsgəndər”lə vurmaq istədim – Paşinyan qadağan etdi…” – Şok açıqlama

“Müharibənin 3-cü günü Bakı-Ceyhanı “İsgəndər”lə vurmaq istədim – Paşinyan qadağan etdi…” – Şok açıqlama

2021-02-24
Əsas avtomobil yollarının vəziyyəti haqqında MƏLUMAT

Əsas avtomobil yollarının vəziyyəti haqqında MƏLUMAT

2021-02-24
Veteranlıq statusu kimlərə və necə verilir? – Mühüm arayış

Veteranlıq statusu kimlərə və necə verilir? – Mühüm arayış

2021-02-24
Pərvinin qarda şəkli cəzb etdi – Foto

Pərvinin qarda şəkli cəzb etdi – Foto

2021-02-24
“Relax”da Xocalı günü konsert: deputatdan açıqlama – Foto

“Relax”da Xocalı günü konsert: deputatdan açıqlama – Foto

2021-02-24
Azərbaycanda son sutkada neçə nəfər koronavirusa yoluxub?

Azərbaycanda son sutkada neçə nəfər koronavirusa yoluxub?

2021-02-24
“Azərişıq” xalqın işığını kəsir – Şikayət

“Azərişıq” xalqın işığını kəsir – Şikayət

2021-02-24
Bakıda 6 dərəcə şaxta var – FAKTİKİ

Bakıda 6 dərəcə şaxta var – FAKTİKİ

2021-02-24
Gecə və səhər yollar buz bağlayacaq – PROQNOZ

Gecə və səhər yollar buz bağlayacaq – PROQNOZ

2021-02-24
Abşeron icra başçısının bacısı oğlu həbs edildi

Abşeron icra başçısının bacısı oğlu həbs edildi

2021-02-24
“Xocalıya ədalət” üçün petisiya yayıldı

“Xocalıya ədalət” üçün petisiya yayıldı

2021-02-24
Vətən müharibəsi qazisi azadlığa çıxdı

Vətən müharibəsi qazisi azadlığa çıxdı

2021-02-24
Cəbrayılda xeyli silah-sursat aşkar edildi

Cəbrayılda xeyli silah-sursat aşkar edildi

2021-02-24
BNA: “Bəzi ərazilərdə avtobuslar tam hərəkət edə bilmir”

BNA: “Bəzi ərazilərdə avtobuslar tam hərəkət edə bilmir”

2021-02-24
Ermənistanda magistral yollar bağlandı

Ermənistanda magistral yollar bağlandı

2021-02-24
Bakıda 12 nəfər yıxılaraq xəsarətlər alıb

Bakıda 12 nəfər yıxılaraq xəsarətlər alıb

2021-02-24
AAYDA gücləndirilmiş iş rejiminə keçdi

AAYDA gücləndirilmiş iş rejiminə keçdi

2021-02-24
Canımızı vermişik ki, kresloda otursunlar? – Gəncə xəstəxanasında qazilərə laqeydlik…

Canımızı vermişik ki, kresloda otursunlar? – Gəncə xəstəxanasında qazilərə laqeydlik…

2021-02-24

Seçmə

  • Bütün
  • SEÇMƏ
Abşeron icra başçısının bacısı oğlu həbs edildi
Kriminal

Abşeron icra başçısının bacısı oğlu həbs edildi

2021-02-24
Elton Məmmədovdan Ramiz Mehdiyevə ittihamlara reaksiya – Video
SEÇMƏ

Elton Məmmədovdan Ramiz Mehdiyevə ittihamlara reaksiya – Video

2021-02-23
Ramiz Mehdiyevin dələduzluq işində – Sensasion faktlar
Kriminal

Ramiz Mehdiyevin dələduzluq işində – Sensasion faktlar

2021-02-23
Ramiz Mehdiyevdən AMEA əməkdaşlarının bağ evləri ilə bağlı şok qərar
Cəmiyyət

Ramiz Mehdiyevdən AMEA əməkdaşlarının bağ evləri ilə bağlı şok qərar

2021-02-23
Daha bir Vətən Müharibəsi qazimiz intihar etdi
SEÇMƏ

PA-ya gələn qazi deputatdan şikayət etdi: “Ülviyyə Ağayeva dərmanları almadı…” – Foto

2021-02-23
Karantin rejimi rədd edilməlidir” – İlqar Məmmədov
SEÇMƏ

Karantin rejimi rədd edilməlidir” – İlqar Məmmədov

2021-02-23
Reportyor

Baş redaktor: Arifə Əliyeva Vahid qızı
Reportyor.info saytının redaksiyası ilə əlaqə:
Telefon - (99477) 399-55-66

Votsap - (99455) 3490491

Email - reportyor.info@gmail.com

Follow Us

Kateqoriyalar

  • Araşdırma
  • Banner
  • Cəmiyyət
  • Dünya
  • Gündəm
  • İdman
  • Idman
  • Köşə
  • Kriminal
  • Manşet
  • Rəsmi
  • SEÇMƏ
  • Siyasət
  • Sosial
  • Şou
  • Təhsil
  • Uncategorized
  • Əyalət

Son əlavələr

Mübariz Mənsimovun işçiləri üsyan etdi: “Qul deyilik”

Mübariz Mənsimovun işçiləri üsyan etdi: “Qul deyilik”

2021-02-24
Sabah məktəblərdə dərs olacaq? – Nazirlikdən AÇIQLAMA

Sabah məktəblərdə dərs olacaq? – Nazirlikdən AÇIQLAMA

2021-02-24
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

© 2020 Qurdqanli Design.

Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Manşet
  • Siyasət
  • Rəsmi
  • Gündəm
  • Sosial
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • Əyalət
  • Kriminal
  • SEÇMƏ
  • İdman
  • Şou

© 2020 Qurdqanli Design.