Dünya hamının vətəninə çevrilməkdədir. Müharibələrdən fərqli olaraq, koronavirus kataklizmi yalnız bir neçə ölkənin problemi olmadığını üzə çıxardı. Uzaq Çindən başlayan xəstəlik hətta supergüc ABŞ-ı silkələdi, nəhəng Avropanı dizi üstə qoydu, dövlətlərin bir-biri ilə əlaqəsi kəsilsə də, bu bəla dünyadakı bütün insanları birləşdirir, həmrəy edir, hamı eyni eyforiya, həyəcan, isterika içərisindədir.
Əslində real və təbii qloballaşma prosesi bundan ibarətdir. Qlobalizmin mahiyyəti məhz dünyanın qütblərə bölünməsinə qarşıdır və vahid vətən yaranmaqdadır. Nə 1-ci və 2-ci dünya müharibələri, nə beynəlxalq terrorizmlə mübarizə, nə təbii fəlakətlər bu dərəcədə qloballaşmanı sürətləndirə bilməmişdi. Hətta məşhur “ispan qripi” adlanan və milyonların ölümünə gətirib çıxarmış epidemiya da planeti bu dərəcədə çalxalamamışdı.
Ancaq koronavirus pandemiyası və xüsusən internetin, informasiyanın bu hadisələrlə bağlı sürəti qloballaşmanı intensivləşdirdi. Bundan sonrakı dünyanın nizamı kifayət qədər fərqli mənzərədən ibarət olacaq: iqtisadiyyatlar, sərhədlər, miqrant axınları, həyata baxış və yanaşmaların xəritəsi dəyişəcək. Sanki insanlar və dövlətlər yenidən doğulmuş kimi oldular. Bəlkə də belə bir zərurət var idi və planetin şəkillənməsinin vaxtı çatmışdı. Doğrudan da bu tezislər konspirologiya hesab edilməlidir, yoxsa həqiqətdir?
Dünya hamının vətəninə çevrilməkdədir. Müharibələrdən fərqli olaraq, koronavirus kataklizmi yalnız bir neçə ölkənin problemi olmadığını üzə çıxardı. Uzaq Çindən başlayan xəstəlik hətta supergüc ABŞ-ı silkələdi, nəhəng Avropanı dizi üstə qoydu, dövlətlərin bir-biri ilə əlaqəsi kəsilsə də, bu bəla dünyadakı bütün insanları birləşdirir, həmrəy edir, hamı eyni eyforiya, həyəcan, isterika içərisindədir.
Əslində real və təbii qloballaşma prosesi bundan ibarətdir. Qlobalizmin mahiyyəti məhz dünyanın qütblərə bölünməsinə qarşıdır və vahid vətən yaranmaqdadır. Nə 1-ci və 2-ci dünya müharibələri, nə beynəlxalq terrorizmlə mübarizə, nə təbii fəlakətlər bu dərəcədə qloballaşmanı sürətləndirə bilməmişdi. Hətta məşhur “ispan qripi” adlanan və milyonların ölümünə gətirib çıxarmış epidemiya da planeti bu dərəcədə çalxalamamışdı.
Ancaq koronavirus pandemiyası və xüsusən internetin, informasiyanın bu hadisələrlə bağlı sürəti qloballaşmanı intensivləşdirdi. Bundan sonrakı dünyanın nizamı kifayət qədər fərqli mənzərədən ibarət olacaq: iqtisadiyyatlar, sərhədlər, miqrant axınları, həyata baxış və yanaşmaların xəritəsi dəyişəcək. Sanki insanlar və dövlətlər yenidən doğulmuş kimi oldular. Bəlkə də belə bir zərurət var idi və planetin şəkillənməsinin vaxtı çatmışdı. Doğrudan da bu tezislər konspirologiya hesab edilməlidir, yoxsa həqiqətdir?
R.Məmmədova hesab edir ki, dünya daha da kiçiləcək: “Qloballaşmaya neqativ yanaşan bəzi alimlər belə hesab edir ki, milli mədəniyyəti məhv edir, dövlətin müstəqilliyini inkar edir, cəmiyyətə yad olan istehsal standartlarını zorla yeridir. Başqaları isə qloballaşmanı sivilizasiyaların toqquşması kimi qəbul edir. Bütün dünya qlobalistlərə və antiqlobalistlərə ayrılır ki, bu da qloballaşmanın önündə gedən ABŞ-a düşmənləri ilə mübarizədə hegemonluğunu qoruyub saxlamağa imkan verir”.
qtisadçı Toğrul Vəliyevin sözlərinə görə, qloballaşma bütün dünya üzrə ölkə iqtisadiyyatlarının bir-birinə inteqrasiya prosesinə deyilir: “Misal üçün, Azərbaycan kərə yağını Yeni Zelandiyadan alır. XIX və hətta XX əsrin böyük hissəsi üçün bu, ya mümkün olmayan, ya da nadir hallarda baş verə biləcək bir prosesdir. Amma indi biz gündəlik həyatımızda Yeni Zelandiyadan kərə yağı, Hindistandan çay, Afrikadan banan istehlak edirik. Eyni zamanda Azərbaycan iqtisadiyyatı da dünya bazarlarından asılıdır: biz neft ixrac edirik. Yeni növ koronavirusa yoluxmanın belə tez artmasında da qloballaşmanın rolu böyükdür. Belə ki, qloballaşmanın əsas məqsədlərindən biri də işçi qüvvəsinin rahatlıqla bir bazardan digər bazara keçməsi üçün şəraitin yaradılmasıdır. Son illər ərzində bunun üçün bütün şərait yaradılıb. Bunu biz sadə bir müqayisədə göstərə bilərik. 2002-ci ildə Çində SARS epidemiyası başlamışdı. İki ay ərzində xəstəlik Vyetnama da çatdı, ümumi olaraq isə 29 ölkəni əhatə etmişdi. Yoluxanların sayı 8 mini keçmişdi (ölüm ehtimalı 9% idi). Təxmini 8 aydan sonra xəstəlik yoxa çıxdı. İndiki yeni tipli koronavirus da Çindən başladı. Amma dekabrda tapılmasına baxmayaraq, artıq 160-dan çox ölkədə yoluxma qeydə alınıb”.
