Bildiyimiz kimi dünyanın 70-dən çox ölkəsində 50 milyondan çox azərbaycanlı yaşayır. Dünyanın 5 qitəsində məskunlaşan soydaşlarımızın siyasi-iqtisadi və sosial-mədəni fəaliyyəti yaşadıqları ölkələr, oradakı şərait, mənəvi dəyərlər kimi müxtəlifdir.
Azərbaycanlılar Amerika qitəsinin Şimal, Mərkəzi və Cənub hissəsində daha çox məskunlaşıblar. Amerika Birləşmiş Ştatlarında bir milyon beş yüz min, Kanadada iki yüz min, Böyük Britaniyada iki yüz min, İran İslam Respublikasında otuz beş milyon, Rusiya Federasiyasında üç milyon iki yüz min, Gürcüstanda altı yüz əlli min, Türkiyədə üç milyon beş yüz min və digər ölkələrdə on minlərlə, yüz minlərlə azərbaycanlı yaşayır. Bütün xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar, eləcə də qeyri milliyyətlərdən olan və əslən Azərbaycandan olan diaspor nümayəndələri bütün azərbaycanlılar kimi 31 dekabrda Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününü böyük həvəs və coşqu ilə qeyd edirlər.
Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev 31 dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü münasibətilə xaricdə yaşayan soydaşlarımıza müraciətlərinin birində demişdi: “Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün dövlət bayramı kimi qeyd edilməsi xalqımızın milli azadlıq mübarizəsinin məntiqi nəticəsi olaraq artıq xoş ənənəyə çevrilmişdir. Qədim və zəngin tarixə malik olan Azərbaycan xalqının dirçəlişini, tərəqqisini və milli birliyini əks etdirən, onu müstəqil dövlətçilik uğrunda müqəddəs və məsuliyyətli mübarizəyə səfərbər edən həmrəylik günü hər bir azərbaycanlı üçün inam və ümid anıdır. Müxtəlif ölkələrində milyonlarla soydaşımız yaşayır, işləyir, fəaliyyət göstərir. Buna baxmayaraq, onların milli-mənəvi varlığını yaşadan yeganə bir dövlət var. Bu, müstəqil, suveren Azərbaycan Respublikasıdır. Dünya azərbaycanlılarının birliyi və həmrəyliyi ideyasının əsasını da məhz Azərbaycan dövlətçiliyinə, xalqımızın dilinə, dininə, milli-mənəvi varlığına və ümumbəşəri dəyərlərə hörmət, onların daim qorunmasına, yaşamasına qayğı təşkil edir”.
31 dekabr tarixi hələ 1991-ci ildə Naxçıvanda Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü kimi elan edilmişdir. Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi və birliyi üçün xarici ölkələrdə azərbaycanlıların həmrəy olması, diasporlar yaradaraq ətrafında toplaşması və tariximizi, mədəniyyətimizi təmsil etməsi üçün Ümummilli Liderimiz çox işlər görmüşdür.
Xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın Azərbaycan Respublikası ilə əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsi və həmrəyliyinin təmin olunması məqsədi ilə Ulu Öndərimizin imzaladığı sərəncamla 2001-ci il noyabr ayının 9-10-da Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının 1-ci Qurultayı keçirildi.
Diasporların fəaliyyətinin daha da gücləndirilməsi üçün 6 iyul 2018-ci ildə Azərbaycan Diasporuna Dövlət Dəstəyi Fondu yaradıldı. Fondun əsas missiyası Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinə dəstək vermək, onların maddi texniki bazasını möhkəmləndirmək, milli-mənəvi dəyərlərimizi inkişaf etdirmək və dünyada daha geniş tanıtmaq, xaricdə yaşayan azərbaycanlıların sosial müdafiəsini gücləndirmək və bu sahəyə dövlət dəstəyinin ünvanlılığını təmin etməkdən ibarətdir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev: “2001-ci il Azərbaycan diaspor təşkilatlarının formalaşdırılması işində çox önəmli il olmuşdur. Çünki birinci qurultaydan sonra 2002-ci ildə Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə Xaricdə yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsi yaradılmışdır. Diaspor təşkilatlarının təşkilatlanma, formalaşma prosesi daha da geniş vüsət almışdır. Əgər o vaxt dünyada 200-dən bir qədər çox diaspor təşkilatımız var idisə, hazırda onların sayı 462-dir.
Azərbaycan diaspor təşkilatları həm kəmiyyət, həm keyfiyyət baxımından böyük yol keçmiş, güclənmişdir. Bu gün dünya miqyasında azərbaycanlılar və onların təmsil etdikləri təşkilatlar önəmli rol oynayır”.
2019-cu ilin dekabr ayının 3-də Müzəffər Ali Baş Komandan, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə “ Diaspor fəaliyyətində xidmətinə görə” medal təsis edilib. 30 ölkədə yaşayan 100-ə yaxın diaspor üzvü “Diaspor fəaliyyətində xidmətinə görə” medalı ilə təltif edilib.
Şəhla Ağbulud
