Avropa İttifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişel aprelin 6-da Azərbaycan və Ermənistan liderləri ilə görüşəcək. Diplomatik mənbələrdən mətbuata sızan xəbərlərə görə, aprelin 6-da Brüsseldə keçirilməsi planlaşdırılan görüşdə İlham Əliyev və Nikol Paşinyan son prosesləri, Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin, stabilliyin və asayişin bərqərar edilməsi yollarını müzakirə edəcəklər.
Qeyd olunur ki, əsas müzakirə mövzularından biri 10 noyabr 2020-ci il bəyanatına uyğun olaraq kommunikasiyaların açılması olacaq. Baş naziri Nikol Paşinyan isə martın 31-də hökumətin iclasında bildirib ki, Brüsseldə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə gözlənilən görüşdə sülh danışıqları prosesinin başlanması ilə bağlı bütün məsələləri müzakirə edib razılaşdırmağa ümid edir. O qeyd edib ki, Ermənistan tərəfi Azərbaycanla sərhəddə, eləcə də Qarabağda vəziyyətin sabitləşdirilməsi ilə bağlı təkliflərə sadiqdir, burada həm silahlı, həm də psixoloji təxribatlara son qoyulmalıdır.
Görüşdən gözləntilərini açıqlayan politoloq Fərhad Məmmədov əvvəlcə Brüsseldə Avropa İttifaqı nümayəndəsi ilə Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin şəxsi nümayəndələrinin təkbətək formatda görüşünün keçirildiyini xatırladıb: “Belə ki, bu format ötən ilin dekabrında Brüsseldə keçirilən Əliyev-Paşinyan görüşü zamanı razılaşdırılıb. Çünki liderlərin görüşə hazırlaşması vacibdir. Əvvəllər onların bir araya gəlməsi diplomatik naliyyət hesab olunurdu. İndi isə mövqelərin uzlaşdırılması, aktual məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılır ki, liderlər vaxt itirməsinlər və məzmunlu mövzuların müzakirəsinə daha çox diqqət etsinlər”.
Ekspert xatırladır ki, ötən ilin 15 dekabrında Şarl Mişel İlham Əliyev və Paşinyan arasında keçirilən görüşdən sonra verdiyi bəyanatda əsas müzakirə mövzularını belə sıralamışdı:
– Kommunikasiyaların açılması. Ş.Mişel bəyanatında kommunikasiyalar üzərində ölkələrin suverenliyini vurğulamışdı və Avropa İttifaqının maliyyə, institusional dəstəyinin olacağını vəd etmişdi. Amma indiyə qədər bu məsələ ilə bağlı qərar yoxdur. Əksinə, Azərbaycan Naxçıvan Muxtar Respublikasına və daha sonra Türkiyəyə gedən dəmir yolu və avtomobil yollarında əsas tranzit tərəfdaşı kimi İranı seçib.
– Avropa İttifaqı sərhədlərin dəqiqləşdirilməsi prosesinə texniki dəstək verəcəkdi. Keçən müddət ərzində bu məsələdə də heç bir irəliləyiş baş verməyib.
– Humanitar məsələlər, əsirlər/diversantlar, birinci Qarabağ müharibəsindən itkin düşən azərbaycanlılar haqqında məlumatlar və beynəlxalq təşkilatlar missiyalarının dəstək göstərilməsi məsələsində də xüsusi irəliləyiş yoxdur, əksinə, tərəflərin bir-birinə daha çox iddiaları var.
– Sülh müqaviləsinn imzalanması. Bu barədə az danışılsa da keçən ilin dekabrı ilə müqayisədə aktivlik artıb.
F.Məmmədovun sözlərinə görə, ötən ilin dekabrından bəri dünyada regionumuza və əlaqələrimizə təsir edən çoxlu dəyişikliklər baş verib. Ekspert əlavə edib ki, Avropa İttifaqının moderator rolunu saxlamaq təşəbbüsü Azərbaycan və Ermənistan liderləri tərəfindən qəbul edilib: “Çünki digər qarşılıqlı fəaliyyət formatları üçtərəfli – Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan, üçtərəfli hökumətlərarası komissiya, Gürcüstan-ABŞ vasitəçiliyi, hərəkət və təşəbbüslər nümayiş etdirmir. Onlar indi daha çox müharibə ilə məşğuldurlar. Keçən il Brüsseldə liderlərin görüşünün vaxtı açıqlanandan sonra Moskva bu görüşə qədər üçtərəfli görüş təşkil etməyə çalışardı. İndiki vəziyyətdə, yəni aprelin 6-dan sonra Ermənistanın Baş naziri ayın ikinci ongünlüyündə Moskvaya uçmağı planlaşdırır”.
Fərhad Məmmədov deyir ki, prosesdə Avropa İttifaqının rolu hələ də aydın deyil: “Razılaşmaların təminatçısı deyil, çünki belə mexanizmlər ümumiyyətlə yoxdur. Yaxud nəzəri baxımdan ikitərəfli formatda qərarların qəbulu üçün şəraitin yaradılması razılaşdırıla bilər. Bu, Rusiyanın iştirak etdiyi üçtərəfli formatdan fərqli ola bilər. Vurğulayım ki, tərəflərin özləri bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə üçün alternativ formatlar yaratmaqda maraqlı olmasalar, Avropa İttifaqının Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinə belə yüksək səviyyədə diqqət yetirəcəyini və təşəbbüsləri dəstəkləyəcəyini düşünmürəm. Yəni bu, ya Rusiyanın hələ də əsas vasitəçi roluna alternativlərin olduğunu xatırladır, ya da tərəflər vasitəçisiz, birbaşa dialoq yolu ilə məqsədlərinə çatmaq üçün təkbətək görüşlərə gedirlər. İstənilən halda gündəm dəyişmir – sülh müqaviləsi, kommunikasiyaların açılması və sərhədlərin dəqiqləşdirilməsi. Sifariş isə dəyişir: əvvəlcə hansı məsələni həll etmək lazımdır – sülh müqaviləsi, sonra infrastruktur və ya infrastruktur, sonra sülh müqaviləsi? Əsas nailiyyət yeni şəraitdə prosesin dinamikasının artmasıdır”.
