01-07-2025
  • Haqqımızda
  • Əlaqə
  • Reklam
  • Media üçün
Reportyor.İnfo
Advertisement
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Reportyor.İnfo
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax

TRAMPIN TARİF MÜHARİBƏSİ ÇİNİ DAHA DA GÜCLƏNDİRİR –Onun davranışı Nevill Çemberleni xatırladır – TƏHLİL

04 Avqust 2018, 11:26
Siyasət
A A
TRAMPIN TARİF MÜHARİBƏSİ ÇİNİ DAHA DA GÜCLƏNDİRİR –Onun davranışı Nevill Çemberleni xatırladır – TƏHLİL

Harold Jeyms

“Project Syndicate”

 

Ölkələr öz təhlükəsizliyi barədə narahat olduqda, tez-tez xarici məhsullara olan asılılığı azaltmağa, təchizat zəncirlərini qısaltmağa və ölkə daxilində daha çox mal istehsal etməyə təkid edirlər. Amma proteksionizm həqiqətən təhlükəsizliyi artırırmı?

İndi dünya tammiqyaslı ticarət müharibəsinin kənarına çatırsa, proteksionizmin lehinə olan bəzi mülahizələri nəzərdən keçirməli və sonra XX əsrin ən böyük ticarət döyüşünü yenidən xatırlamalıyıq.

Ticarətlə bağlı müzakirələrdə ikiüzlülük çoxdur. İdxal tarifləri və digər oxşar tədbirlər tez-tez ümumi rifah üçün əlverişli xarici siyasət alətləri kimi təqdim olunur. Ancaq ritorikaya nəzər yetirdikdə, görürük ki, bu cür tədbirlər həqiqətən ayrı-ayrı iştirakçıları mükafatlandırır və ədalətsiz bir vergi formasıdır.

ABŞ prezidenti Donald Tramp ticarət müharibəsinin məqsədə çatma üçün vasitə olduğunu iddia edir. Onun fikrincə, tariflər – ədalətsiz valyuta təcrübəsi və milli təhlükəsizlik təhdidlərinə münasib cavabdır. Əlbəttə, daxili siyasi sərhesab var, yəni tariflər rəqiblərin mallarını daha bahalı hala gətirərək, müəyyən istehsalçılara kömək edəcək. Lakin məsələ ondan ibarətdir ki, tariflər qaçılmaz olaraq daxili istehlakçıları daha yüksək qiymətlərlə ödəşməyə vadar edir.

Trampın “Ticarət müharibələri yaxşı vasitədir və qazanmaq asan olur” iddiasında yeni bir şey yoxdur. Deməli, biz onun iddiasını tarixin testindən keçirə bilərik. 1932-ci ildə Nevill Çemberlen İngiltərə Xəzinədarlığının kansleri vəzifəsini icra edərkən, ölkəsinin bir əsrlik azad ticarət çempionluğunu ləğv edib. İngiltərənin uzun müddətli ticarət defisitindən narahat olaraq, o, yeni bir “qorunma sistemi”ni açıqlayıb və ondan “bu günə qədər təkliflərimizə çox diqqət yetirməyən xarici ölkələrlə danışıqlar üçün” istifadə etməyə çalışıb.

Çemberlen bu qənaətə gəlib ki, “ən azı xarici bazarlarda bizə qarşı ayrı-seçkilik etmək üçün istifadə edə biləcəkləri vasitələrlə özümüzü silahlandırmaq üçün ehtiyatlı olmalıyıq”. Bununla da o, II Dünya müharibəsinə yol açıb. Onun ticarət siyasəti İngiltərəni zəiflədib və Almaniyanı gücləndirib. Cəmi altı il ərzində Almaniyanın nasist rejimi ilə bağlı siyasəti onu 1938-ci ilin Münxen müqaviləsinin zirvəsinə çatdırıb. Hitler altı ay sonra Çexoslovakiyanı məhv edərək onu Üçüncü Reyxə qatıb.

Müharibədən öncəki illərdə alman millətçiliyinin dirilişindən qorxu vardı. Almaniyanın “qarnını doyduran” Qərb qüvvələri ittifaq sistemi və ya daha iddialı kollektiv təhlükəsizlik paktına ehtiyac duyurdu.

Fransa ilk seçimə üstünlük verib və Polşa ilə ittifaq, həmçinin Çexoslovakiya, Rumıniya və Yuqoslaviyadan ibarət “kiçik Antanta” ilə həm Macarıstan, həm də alman ekspansionizminə sədd çəkib.

Böyük Britaniya ikinci seçimə üstünlük verib və ərazi bütövlüyünü müdafiə etmək üçün Millətlər Liqasını ən təsirli vasitə sayıb.

Hər iki yanaşma əsasən Fransa və İngiltərənin öz proteksionizmi ucbatından Böyük Depressiya zamanı çöküb. Bu iki ölkə birbaşa yüksək tariflər siyasətinə və əcnəbi imperiyaların məhsullarına üstünlük verən idxal kvotasına keçib.

Nəticədə, Çexoslovakiyanın sənaye istehsalçıları, Rumıniya və Yuqoslaviyanın kənd təsərrüfatı ixracatçıları artıq Qərbi Avropa ölkələrində öz məhsullarını sata bilməyib. Bunun əvəzinə, onlar – həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan – nasist Almaniyasından asılı hala düşüb.

Eyni şəkildə, Polşa 1920-ci illərdə və 1930-cu illərin əvvəlində Almaniya ilə gömrük müharibəsi sonra 1934-cü ildə nasist rejimi ilə təcavüz əleyhinə müqavilə imzalayıb.

Bütün bunlara görə Millətlər Liqası və digər çoxtərəfli qurumlar proteksionizmə qarşı konfranslar və zirvə toplantıları təşkil etməyə çalışıblar. Ancaq səylər uğursuz olub.

Böyük Depressiya dövründə valyuta manipulyasiyası ittihamları proteksionist tədbirlər üçün əsas stimul idi. Bu gün Tramp eyni sözləri söyləyir, həm pul siyasətini sərtləşdirən ABŞ-ın Federal Ehtiyat Fondunu tənqid edir, həm də milli valyutasını ucuzlaşdıran Çinin bostanına daş atır.

Böyük Depressiyanın dərsi aydındır: milli təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsinə yönəldilmiş ticarət müharibələri əslində, təhlükəsizliyi zəiflədir. Bu, müdafiə ittifaqları vəziyyətində xüsusilə doğrudur, çünki ticarət maneələri müttəfiqlər üçün nəzərdə tutulan revizionist hakimiyyətlə daha sıx əlaqələr qurmağa məcbur edir.

Həqiqətən hazırda bu ssenari oynanır. Trampın proteksionist ritorikası Çinin dramatik yüksəlişinə cavabdır. Lakin Avropa İttifaqı və Kanadaya da təsir edən tarif müharibəsinə başlayaraq, Tramp Çinin ABŞ-dan daha cazibədar bir tərəfdaş kimi görünməsini təmin edir. Sözsüz ki, Tramp və Avropa Komissiyasının sədri Jan-Klod Yunker ABŞ-Aİ tarif müharibəsinin gərginliyinə dair əvvəlcədən razılığa gəliblər. Ancaq Tramp artıq Transatlantik ittifaqı zəiflədir. 1930-cu illərdə Almaniyanın qonşuları kimi, Avropa və Kanada daha açıq və ya daha sabit tərəfdaş tapmaqdan başqa heç bir seçim olmadığını hiss edə bilərlər.

Trampın keçən ay Avropaya səfəri ilə İkinci Dünya müharibəsindən bəri qlobal sabitliyin qorunub saxlanmasına dair uzunmüddətli ittifaqı zədələyib. Onun Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə mətbuat konfransındakı davranışı Çemberlen üslubunda idi.

Tramp həqiqətən, Çinin dünya üçün daha cəlbedici olmasını istəmirsə, o, 1945-ci ilin xarabalıqlarından yaranan azad ticarət və çoxtərəfli qurumlara qarşı müharibəni davam etdirməməlidir.

 

Tərcümə: Strateq.az

Əvvəlki yazı

Yer kürəsi Qiyamət Gününün astanasında:tükənən resurslar, potensial su savaşları, quduz istehlakçılıq – Araşdırma

Sonrakı yazı

Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi:”Bu şəxslər energetik içkilərdən qəti istifadə etməsin”

Rusiyanın güc strukturlarının əməkdaşları yenidən Yekaterinburqdakı “Baku Plaza”ya gəliblər

30 İyun 2025, 19:22

Paşatəpə tarixi abidəsində arxeoloji tədqiqat işləri aparılır

30 İyun 2025, 19:18
Volodimir Kreydenko: Ukrayna Yekaterinburqda baş verən vəziyyətlə bağlı ağrını və ədalətli qəzəbi yaxşı başa düşür

Volodimir Kreydenko: Ukrayna Yekaterinburqda baş verən vəziyyətlə bağlı ağrını və ədalətli qəzəbi yaxşı başa düşür

30 İyun 2025, 19:09
Ərdoğan Azərbaycana gələcək

Ərdoğan Azərbaycana gələcək

30 İyun 2025, 19:06
Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı

Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı

30 İyun 2025, 19:01
PTX-nin rəisi təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir?

PTX-nin rəisi təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir?

30 İyun 2025, 18:57
Aİ səfirindən Rusiyadakı soydaşlarımıza qarşı zorakılığa reaksiya

Aİ səfirindən Rusiyadakı soydaşlarımıza qarşı zorakılığa reaksiya

30 İyun 2025, 18:50
Azərbaycanla Ukrayna arasında konsulluq məsləhətləşmələri aparılıb, protokol imzalanıb

Azərbaycanla Ukrayna arasında konsulluq məsləhətləşmələri aparılıb, protokol imzalanıb

30 İyun 2025, 18:47
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan”dakı əməliyyatla bağlı

DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan”dakı əməliyyatla bağlı

30 İyun 2025, 18:39
Əməliyyat zamanı saxlanılan onlardır

Əməliyyat zamanı saxlanılan onlardır

30 İyun 2025, 18:36
Azərbaycanda “Formula-1” filminin qapalı nümayişi baş tutub

Azərbaycanda “Formula-1” filminin qapalı nümayişi baş tutub

30 İyun 2025, 17:57
KİV: Azərbaycanın səfiri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb

KİV: Azərbaycanın səfiri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb

30 İyun 2025, 17:42
Minskdə mühüm konfrans: Azərbaycan və Belarus jurnalistləri bir araya gəldilər

Minskdə mühüm konfrans: Azərbaycan və Belarus jurnalistləri bir araya gəldilər

25 İyun 2025, 14:01
Mikayıl Cabbarov: “Azərbaycan enerji bazarındakı dalğalanmalardan makroiqtisadi sabitliyinə təhdid görmür”

Mikayıl Cabbarov: “Azərbaycan enerji bazarındakı dalğalanmalardan makroiqtisadi sabitliyinə təhdid görmür”

25 İyun 2025, 13:55
“Həkimin əməliyyatından sonra qızımın qulağında çürümə oldu”

“Həkimin əməliyyatından sonra qızımın qulağında çürümə oldu”

25 İyun 2025, 13:35
Birol Akgün: “Xankəndi beynəlxalq diplomatik arenaya çevrilir”

Birol Akgün: “Xankəndi beynəlxalq diplomatik arenaya çevrilir”

25 İyun 2025, 13:31
Cəzaçəkmə müəssisələrində yeni peşə təhsili müəssisələri tikiləcək

Cəzaçəkmə müəssisələrində yeni peşə təhsili müəssisələri tikiləcək

25 İyun 2025, 13:13
Müştərini “Tarqovı”dan Nəsimiyə 700 manata apardı – Həbs edildi

Müştərini “Tarqovı”dan Nəsimiyə 700 manata apardı – Həbs edildi

28 Aprel 2025, 17:07
Dələduzluğun qurbanı olan vətəndaş zərərçəkmiş kimi tanınmır – Rafiq Əmirov Baş Prokuroluğa üz tutdu (VİDEO)

Dələduzluğun qurbanı olan vətəndaş zərərçəkmiş kimi tanınmır – Rafiq Əmirov Baş Prokuroluğa üz tutdu (VİDEO)

28 Aprel 2025, 15:46
Azərbaycan və İran prezidentləri mətbuata birgə bəyanatlarla çıxış edir (YENİLƏNİB)

Azərbaycan və İran prezidentləri mətbuata birgə bəyanatlarla çıxış edir (YENİLƏNİB)

28 Aprel 2025, 15:36

Reportyor.info saytı gündəlik bülletenlər vasitəsi ilə siyasət, iqtisadiyyat, cəmiyyət, idman, mədəniyyət sahələri üzrə ölkədə və dünyada baş verən ən vacib hadisələri öz oxucularına operativ şəkildə çatdırır.

  • Ana Səhifə
  • Haqqımızda
  • Əlaqə
  • Reklam
  • Media üçün

REPORTYOR © 2023 - Bütün hüquqları qorunur.

Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin

REPORTYOR © 2023 - Bütün hüquqları qorunur.