01-07-2025
  • Haqqımızda
  • Əlaqə
  • Reklam
  • Media üçün
Reportyor.İnfo
Advertisement
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
Reportyor.İnfo
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax

AZƏRBAYCANIN QORXULU YUXUSU:Amerika-İran savaşı Cənubu Qafazın geopolitik mənzərəsini laxladacaq – Təhlil

14 May 2019, 21:13
Manşet
A A
AZƏRBAYCANIN QORXULU YUXUSU:Amerika-İran savaşı Cənubu Qafazın geopolitik mənzərəsini laxladacaq – Təhlil

Azərbaycan xüsusi təyinatlısı

 

Stanislav Tarasov

news-front.info, 14.05.2019

 

Bakının Minval.az portalı bu günlərdə öz siyasi icmalçısı Nuraninin “Azərbaycanı yeni savaş təhdid edirmi?” məqaləsini dərc edib. Burada Amerikanın İrana hərbi zərbəsinin Bakı üçün mümkün nəticələri müzakirə olunur.

Açığını deyək, biz Nuraninin toxunulan bölgəsəl problemlər və özəlliklə Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasətinə dair bəzi nəticələrini bölüşmürük. Müəllif indiki halda yaranmış duruma özəl siyasi həssaslıq göstərərək hesab edir ki, “Azərbaycan tamamilə anlaşılan səbəblərdən bu gün ciddi diplomatik səylər göstərir ki, yad savaşa çəkilməsin, antitehran platformasına çevrilmək niyyətində deyil”, amma “İranın mümkün hərəkətləri” üzündən buna cəlb oluna bilər.

Doğrudan da, Bakının hələ bir neçə il qabaq respublika rəhbərliyinin ən qorxunc yuxusuna da girə bilməyəcək “güclü xarici oyunçuların paradı” ilə işi olmağa başlayır.

Amerikanın “Eurasianet” nəşrinin dəyərləndirdiyinə görə, Azərbaycan “obyektiv var olan tarixi, coğrafi və geopolitik şərtlər üzündən çətin duruma” düşür. Bakı buna görə də hansı siyasətə tərəfdarlığından asılı olmayaraq hadisələr burulğanına çəkilə bilər. Özəlliklə ABŞ-ın İrana hərbi zərbəsi və yaxud İranı Suriyaya döndərmək qəsdilə Vaşinqtonun Tehrana qarşı quraşdırma başqa ssenari hərəkətlərindən istifadə etməyə başlayacağı halda.  ABŞ-ın BMT-dəki daimi təmsilçisi Nikki Heyli hələ 2018-ci ilin başlanğıcında İran etirazlarıyla bağlı BMT TŞ-nin toplantısı ərəfəsində bundan açıq danışıb. Lakin ABŞ və İran arasında mümkün savaşın necə görünəcəyini söyləmək hələlik çətindir.

Ekspertlərin dəyərləndirdiyinə görə, indi durum “savaşqabağı” mərhələyə meyllənir, çünki amerikalılar Fars körfəzi zonasında hərbi iştirakı gücləndirirlər. Mümkün hərbi zərbənin cizgiləri ixtisaslaşmış və açıq mətbuatda çoxdan yazılıb: HHM obyektlərinə, döyüşü yönəltmə və rabitə məntəqələrinə nöqtə zərbələri, bundan sonra hərbi infrastruktur dağıdılır. İraqda və ya Yuqoslaviyada belə olub. Sonra isə ölkənin hərbi və siyasi rəhbərliyini boyun əyməyə vadar edirlər. Fransanın “Le Figaro” qəzeti hesab edir ki, hər şey İranın güney sərhədlərində məhəlli silahlı toqquşmadan başlana bilər. Fars körfəzi sularında durumun nəzarət olunmayan inkişafı mümkündür, bundan sonra, Əfqanıstanda tətbiq edildiyi kimi, yerli etnik “kollaborantlar”ın və “demokratların və başqa müxalif-terrorçu birləşmələrin” silahlı dəstələri fəallaşa bilər. Tehran bütün bunlara qarşı dura bilərmi? Hərbi, sənaye və özəlliklə mədəni baxımdan – şübhəsiz. Amma, ABŞ prezidenti Donald Trampın bildirdiyi kimi, İran tərəfi o cümlədən münaqişəli daxili-siyasi durum nəzərə alınmaqla “böyük problemlər” qazanmaq riskinə gedir. Deməli, hətta ərazisi İrana qarşı fəal əməliyyatlar üçün meydan kimi istifadə olunmayacaqsa da, Bakı nəyə hazır olmalıdır?

İranlı qaçqınlar, birinci növbədə etnik azərbaycanlılar problemi meydana çıxacaq. Ekspert dəyərləndirmələrinə görə, onlar 5-10 milyona yaxın adamdır. Onlar təkcə Azərbaycan ərazisinə deyil, İran-Qarabağ sərhədindən indi Ermənistanın nəzarət etdiyi bölgələrə keçəcəklər. Qaçqınların belə axınını durdurmaq mümkünsüzdür, bu, Azərbaycanda xaos yarada bilər. O biri yandan, Rusiyanın məşhur araşdırıcısı Sergey Markedonovun güman etdiyi kimi, “ABŞ İranda tammiqyaslı, ya da məhdud “demokratikləşmə” apararsa (məsələn, İran Azərbaycanının “demokratikləşməsi” vasitəsilə), onda Yaxın Şərq münaqişəsinin Cənubi Qafqaza keçmək təhlükəsi xeyli gerçək ola bilər”.

Onun sözlərinə görə, problemlər həm də ona görə meydana çıxacaq ki, “sovetsonrası Azərbaycan elitası (ABŞ və İsrailin ənənəvi müttəfiqi) Türkiyəyə və Birləşmiş Ştatlara yön götürüb, Azərbaycan liderləri Azərbaycandakı radikal islamçılara dəstəyə və bu dövlətdə dünyəvi hakimiyyət modelini islam dövlətilə əvəzləmək cəhdlərinə görə İranı həmişə tənqid ediblər”.

Unutmağına dəyməz ki, İranın azərbaycanlı əhalisi Azərbaycanın öz əhalisinin sayını üç dəfə üstələyir, Azərbaycan Respublikasının rəsmi iodeologiyası və tarixşünaslığında isə sünicəsinə iki yerə bölünmüş Azərbaycana vahid tarixi ərazi kimi baxış üstünlük təşkil edir. Amma birləşmə təşəbbüsü (tarixi ərazilərin qaytarılması-S.T.) Bakıdan deyil, Tehrandan qaynaqlanacaq.

Belə ki, Azərbaycan Amerika-İran qarşıdurmasının yayıldığı fonda İrana münasibətdə Ermənistan tərəfi üçün xeyirxah Tehranın mövqeyini nəzərə almaqla təsadüfən incə siyasət yürütməyə başlamayıb. Axı geopolitik qeyri-müəyyənliklər və Bakıya tabe olmayan amillər üzündən Azərbaycan və İranın birgə bölgə layihələri, birinci növbədə “Şimal-Cənub” layihəsi pozulacaq. Bakı həm xam neft, təbii qaz  ixracatçısı, həm də Naxçıvan anklavında daxili istehlak üçün İran qazının (arabir) idxalatçısı kimi çətin duruma düşəcək.

Amma İrəvan da İran qazından olacaq, Tehranla münasibət onun üçün həyat önəmlidir, çünki bu ölkənin sərhədləri şərqdə (Azərbaycanla) və qərbdə (Türkiyə ilə) bağlıdır. Yəni Vaşinqtonun İrana güclənən basqısı Azərbaycanın onsuz da lax geopolitik durumunu qəlizləşdirir və qabaqlar edildiyi kimi, öz bölgə maraqlarıyla Qərbin maraqları arasında manevr və tarazlıq axtarışı imkanları təkcə onun üçün yox olmayacaq. Hadisələrin sonrakı inkişafına gəlincə, bunun gedişi daha çox bölgədə əsas xarici oyunçuların maraqlarının nə qədər üst-üstə düşüb-düşməyəcəyindən asılı olacaq. ABŞ İran yönündə “qara iş”in başlanğıcını törətmək istəyi sərgiləyir, hərəkətlənmək niyyətində olduğu “özgə əl” axtarır. Rusiyaya gəlincə, “tarixi maneələr”ə bir də ilişməyinə dəyməz, Cənubi Qafqazda öz oyunumuzu oynamaqla ABŞ-a münasibətdə yetərincə müstəqil davranmaq gərəkdir. Bu bölgədə ciddi geopolitik dəyişikliklər dönəmi yaxınlaşır.

Tərcümə Strateq.az-ındır.

 

Əvvəlki yazı

Prezident Azərbaycanın Belçikadakı səfirliyinin yeni binasının açılışında –FOTOLAR

Sonrakı yazı

LAVROVLA POMPEO RAZILAŞDI –ABŞ-Rusiya münasibətləri qaydaya düşəcəkmi?

Rusiyanın güc strukturlarının əməkdaşları yenidən Yekaterinburqdakı “Baku Plaza”ya gəliblər

30 İyun 2025, 19:22

Paşatəpə tarixi abidəsində arxeoloji tədqiqat işləri aparılır

30 İyun 2025, 19:18
Volodimir Kreydenko: Ukrayna Yekaterinburqda baş verən vəziyyətlə bağlı ağrını və ədalətli qəzəbi yaxşı başa düşür

Volodimir Kreydenko: Ukrayna Yekaterinburqda baş verən vəziyyətlə bağlı ağrını və ədalətli qəzəbi yaxşı başa düşür

30 İyun 2025, 19:09
Ərdoğan Azərbaycana gələcək

Ərdoğan Azərbaycana gələcək

30 İyun 2025, 19:06
Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı

Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı

30 İyun 2025, 19:01
PTX-nin rəisi təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir?

PTX-nin rəisi təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir?

30 İyun 2025, 18:57
Aİ səfirindən Rusiyadakı soydaşlarımıza qarşı zorakılığa reaksiya

Aİ səfirindən Rusiyadakı soydaşlarımıza qarşı zorakılığa reaksiya

30 İyun 2025, 18:50
Azərbaycanla Ukrayna arasında konsulluq məsləhətləşmələri aparılıb, protokol imzalanıb

Azərbaycanla Ukrayna arasında konsulluq məsləhətləşmələri aparılıb, protokol imzalanıb

30 İyun 2025, 18:47
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan”dakı əməliyyatla bağlı

DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan”dakı əməliyyatla bağlı

30 İyun 2025, 18:39
Əməliyyat zamanı saxlanılan onlardır

Əməliyyat zamanı saxlanılan onlardır

30 İyun 2025, 18:36
Azərbaycanda “Formula-1” filminin qapalı nümayişi baş tutub

Azərbaycanda “Formula-1” filminin qapalı nümayişi baş tutub

30 İyun 2025, 17:57
KİV: Azərbaycanın səfiri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb

KİV: Azərbaycanın səfiri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb

30 İyun 2025, 17:42
Minskdə mühüm konfrans: Azərbaycan və Belarus jurnalistləri bir araya gəldilər

Minskdə mühüm konfrans: Azərbaycan və Belarus jurnalistləri bir araya gəldilər

25 İyun 2025, 14:01
Mikayıl Cabbarov: “Azərbaycan enerji bazarındakı dalğalanmalardan makroiqtisadi sabitliyinə təhdid görmür”

Mikayıl Cabbarov: “Azərbaycan enerji bazarındakı dalğalanmalardan makroiqtisadi sabitliyinə təhdid görmür”

25 İyun 2025, 13:55
“Həkimin əməliyyatından sonra qızımın qulağında çürümə oldu”

“Həkimin əməliyyatından sonra qızımın qulağında çürümə oldu”

25 İyun 2025, 13:35
Birol Akgün: “Xankəndi beynəlxalq diplomatik arenaya çevrilir”

Birol Akgün: “Xankəndi beynəlxalq diplomatik arenaya çevrilir”

25 İyun 2025, 13:31
Cəzaçəkmə müəssisələrində yeni peşə təhsili müəssisələri tikiləcək

Cəzaçəkmə müəssisələrində yeni peşə təhsili müəssisələri tikiləcək

25 İyun 2025, 13:13
Müştərini “Tarqovı”dan Nəsimiyə 700 manata apardı – Həbs edildi

Müştərini “Tarqovı”dan Nəsimiyə 700 manata apardı – Həbs edildi

28 Aprel 2025, 17:07
Dələduzluğun qurbanı olan vətəndaş zərərçəkmiş kimi tanınmır – Rafiq Əmirov Baş Prokuroluğa üz tutdu (VİDEO)

Dələduzluğun qurbanı olan vətəndaş zərərçəkmiş kimi tanınmır – Rafiq Əmirov Baş Prokuroluğa üz tutdu (VİDEO)

28 Aprel 2025, 15:46
Azərbaycan və İran prezidentləri mətbuata birgə bəyanatlarla çıxış edir (YENİLƏNİB)

Azərbaycan və İran prezidentləri mətbuata birgə bəyanatlarla çıxış edir (YENİLƏNİB)

28 Aprel 2025, 15:36

Reportyor.info saytı gündəlik bülletenlər vasitəsi ilə siyasət, iqtisadiyyat, cəmiyyət, idman, mədəniyyət sahələri üzrə ölkədə və dünyada baş verən ən vacib hadisələri öz oxucularına operativ şəkildə çatdırır.

  • Ana Səhifə
  • Haqqımızda
  • Əlaqə
  • Reklam
  • Media üçün

REPORTYOR © 2023 - Bütün hüquqları qorunur.

Nəticə yoxdur
Bütün nəticələrə bax
  • Gündəm
  • Siyasət
  • Dünya
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Seçmə
  • Sosial
  • Maraqlı
  • İdman
  • Özəl
  • Köşə
  • Araşdırma
  • Maqazin

REPORTYOR © 2023 - Bütün hüquqları qorunur.