Bu gün Azərbaycanın ilk prezidenti Ayaz Mütəllibovun doğum günüdür. Keçmiş prezidentin 82 yaşı tamam olur.
Ayaz Mütəllibov Modern.az-a budəfəki doğum gününü ilk dəfə tənha keçirməsindən kövrələrək danışıb:
“Birinci dəfədir ki, həyat yoldaşım yanımda deyil. Həyatın ləzzəti itib. Hər doğum günümdə həyat yoldaşım yanımda olurdu. Bu dəfə isə o yoxdur. Ona görə də doğum günümdə həyat yoldaşımı gedib məzarı başında ziyarət edəcəm. Onunla dərdləşəcəm. Onun yoxluğunu heç nə əvəz etmir. Nə övlad, nə də nəvələr… Hələ də onun siması gözümün qarşısındadır”.
Eks-prezident səhhətində yaranan problemdən də söz açıb:
“Son vaxtlar tez-tez səhhətimdə nasazlığım olur. Həkim müayinəsində də oluram. Səhhətimdəki narahatlıqlar əsəb sistemimlə bağlıdır”.
Ayaz Mütəllibov nə ölkədə, nə də dünyada gedən prosesləri əvvəlki kimi izləyir: “Artıq yorulmuşam”.
Eks-prezident doğum gününü təbrik etmək üçün səhərdən zəng edənlərə təşəkkürünü də bildirib.
Ayaz Niyazi oğlu Mütəllibov 12 may 1938–ci ildə Bakıda ziyalı ailəsində anadan olub. 1962–ci ildə Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunu bitirib.
1959-cu ildə Bakı Soyuducular Zavoduna işə girib və 19 il burada çalışıb. Adi işçi kimi fəaliyyətə başlayan Mütəllibov 26 yaşında ikən bu iri müəssisənin müdiri vəzifəsinə təyin olunub.
1974-cü ildə isə “Bakelektromaş” istehsalat birliyinin müdiri təyin olunub. 1977-ci ildə Bakı şəhəri Nərimanov Rayon Partiya Komitəsinin ikinci katibi seçilib. 1979-cu ildə respublikanın yerli sənaye naziri təyin olunub. 1982-ci ildə Azərbaycan SSR-in Dövlət Plan Komitəsinin sədri, eyni zamanda Nazirlər Şurasının sədr müavini vəzifələrini tutub.
1988-ci ildən Nazirlər Sovetinin sədri olub. 1990-cı ilin yanvar ayında Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi, daha sonra – 1990–cı ilin may ayında Azərbaycan SSR-in Ali Soveti tərəfindən Azərbaycan prezidenti seçilib.
1990–cı ilin iyulundan 1991-ci ilin avqustuna kimi Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası MK-nin və Sov.İKP MK-nin Siyasi Bürosunun üzvü olub.
1991–ci il sentyabrın 8-də ümumi seçkilərdə Azərbaycanın prezidenti seçilib.
1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə törədilən Xocalı qətliamından sonra Ali Sovetin növbədənkənar sessiyası Ayaz Mütəllibovu tutduğu vəzifədən istefa verməyə məcbur edib. Nəticədə 1992-ci il martın 6-da o, istefa verib.
Həmin ilin mayında faciənin səbəblərini araşdıran komissiya Ayaz Mütəllibovun günahını təsdiq edən faktlar aşkar etmədiyindən Ali Sovet öz qərarını ləğv edir və onu mayın 14-də vəzifəsinə qaytarıb. Lakin müxalifdə olan Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin təzyiqi altında Ayaz Mütəllibov yenidən istefası barədə sənədi imzalamalı olub və ölkəni tərk edib. O vaxtdan etibarən o, 1992-ci ildən Moskvada yaşayıb.
Daha sonra Azərbaycanda sabiq prezidentə cinayət işləri qaldırılıb. Baş Prokurorluq Ayaz Mütəllibovu Nazirlər Sovetinin sədri və prezident vəzifələrində işlədiyi, habelə istefa verəndən sonrakı dövrdə çoxsaylı ağır cinayət əməlləri törətməkdə ittiham edib.
Uzun müddətli mühacir həyatından sonra A.Mütəllibova 2011-ci il avqustun 8-də 49 yaşlı oğlu Azad Mütəllibovun vəfatı ilə əlaqədar Bakıya gəlməsinə icazə verilir. Oğlunun qırxı çıxandan sonra, sentyabrın 18-də o, Rusiyaya qayıdıb.
Moskvada 20 illik mühacirət həyatı yaşayan sabiq prezident Ayaz Mütəllibovun Azərbaycana həmişəlik qayıtması nəhayət eks-prezidentlər haqqında qanun qəbul olunandan sonra gerçəkləşib.
2012-ci il iyulun 7-də xanımıyla birgə Moskvadan həmişəlik Bakıya qayıdan keçmiş prezidenti Binə aeroportunda qardaşı Əşrəf Mütəllibov, oğlu Zaur Mütəllibov, gəlinləri, nəvələri, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyasının sədri Araz Əlizadə, Mütəllibovun hakimiyyəti dövründə yüksək dövlət vəzifələrində çalışmış bəzi şəxslər, bir sıra tərəfdarları qarşılayıblar.
Ayaz Mütəllibov əvvəlcə Bilgəhdəki bağ evində yaşayıb. Daha sonra ona şəhərin mərkəzində mənzil verilib və Mütəllibov ora köçüb. Ayaz Mütəllibov hazırda memuralarından ibarət kitab üzrəndə işləyir. Bu, onun ilk kitabı deyil. Azərbaycanın keçmiş prezidentinin bundan öncə də bir neçə kitabı işıq üzü görüb. A.Mütəllibov həmçinin 1992-ci ildə qələmə aldığı “İstefamın tarixi”, 1994-cü ilə nəşr olunan “Qarabağ – qara bağ” (“Karabax – Corniy sad” ) adlı kitabların müəllifidir.
A.Mütəllibov bir müddət Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyasının həmsədri olub.
2012-ci il iyunun 30-da partiyanın Bakıda keçirilən qurultayına təbrik məktubu göndərən Ayaz Mütəllibov həmsədr vəzifəsindən və siyasətdən getdiyini bəyan edib.
2019-cu ilin iyulunda Ayaz Mütəllibovun xanımı Ədilə Mütəllibova 81 yaşında dünyasını dəyişib.
